ANTAŬPAROLO
de
Arieh ben Guni

Strangaj aferoj okazas al mi. Kiel la abonintoj de "La Nica Revuo" scias, mi estas simpla spicvendisto, kaj tial bezonas multe da papero — por la kornetoj. Estas mia malnova kunulo Abraham Katz, la antikvaĵisto; kiu liveradas al mi tiucele fortempiĝajn gazetojn ktp, kiujn li akcesore brokantas tra la regiono: nenia profito estas tro malgranda! Hieraŭ do li eniris en la butikon kaj ĵetis sur la tablon polvokovritan paketon: "jen por vi, hebreo!", li diris kun sia kutima malfidinda afableco. "Nu, nu, paperaĵojn mi nun ne bezonas", mi protestis: "nur antaŭ du semajnoj vi liveris!" "Tio ĉi ne estas el la ordinara speco", li rebatis; "ili estas manskribitaj kajeroj, kaj, ĉar en ili la skribaĵo ne venadas ĝis la fino de la linioj, mi supozis, nu, ke temas pri unu el tiuj aferoj, kiujn vi legaĉas, atendante aŭ atendigante la klientojn!" "Poezion vi volas diri?" "Jes, io tia; sed vidu mem". "Atentu!" mi tuj intermetis: "rigardado aĉeti ne devigas!" "Ne timu, oĉjo: ilin mi simple donacas al vi!"
      Kiel ajn suspektinda estis tia malavareco de lia flanko, mi ne Povis fari malpli, ol regali lin per iom da drin­ kaĵo. Post lia foriro, mi scivole malfermis la pakaĵeton, tuj ĉe la unua vido mi rekonis, ke tio ja estas versoj — esperantaj versoj. Nu, mi pensis kun bonhumoro, ekzistas eĉ pli aĉaj aferoj, letero de la impostkolektisto, ekzemple; tedaĵo, probable, sed... hebreo alkutimiĝis, ĉu ne? Seniluzie mi komencis foliumi. Kaj tiam min frapis la surpriza, la absolute neverŝajna ŝanco de mia vivo. Sur tiuj flaviĝintaj paĝoj, ĉu mi ne legis bone konatajn versojn el la Sekretaj Sonetoj? — Mankopio de malriĉa admiranto! mi admonis min mem, dum la koro fortege batis en mi; por kontrolo, mi kuris al mia malantaŭĉambro, ekkaptis la volumeton, komparadis la tekstojn. Nenia dubo: la faritaj forstrekoj, la enmetitaj Plibonigaĵoj, la marĝenaj referencoj tie kaj tie — ĉio pruvis, ke mi tenas la senlime respektindan manuskripton de la bedaŭrata Peter Peneter_ Ebria de ĝojo, la ĝojo de la trezormalkovrinto, mi tuj atakis la duan kajeron: ne longan tempon mi bezonis, por tie rekoni la originalon de tiu Travestiita Muzo, per kiu la filo de P. Peneter volis sekvi la spurojn de la patro. Sed, nekredeble: post la 22 jam konataj (de la inicitoj!) sonetoj, jen aperis al miaj mirantaj okuloj alia nova, tute nova poemaro, preskaŭ prespreta, kun sia titolo zorge belskribita, kaj la subtitoloj kaj la notoj... Ĉe tia eltrovaĵo, ne povis esti eĉ minuto da hezito: en la plena posttagmezo mi heroe fermis la butikon, kaj enprofundiĝis en la manuskripto.
      Post tralego de la kajero mi rimarkis, ke restas Plu tria: sur ĝi, de la sama mano, estis skribite Sekreta Antologio — sendube la grandioza verko, kiun Peterido aludis en la antaŭparolo de sia unua broŝureto! Mi denove surmetis la okulvitrojn, kaj trafoliumis... Ho ve! mi devis baldaS konstati, ke ĉi tie ne temas pri elfinita verko: inter la jam tradukitaj poemoj plurloke soleca titolo atendis plu sian sekvaĵon: Hindujo... Arabujo... Germanujo... kaj mi ne povas kredi, ke la poeto vere limigis sin je tiu eta specimeno el la riĉa brita erotologio. Post interspaco de kelke dudek blankaj paĝoj aperis indikoj pri nova, tute alikaraktera verko: almenaŭ du fragmentoj, la Diptikoj kaj la Blazonoj, estis preskaŭ tutaj en sia definitiva stato — partoj de pli vasta ensemblo, kiun probable jam skizis la poeto en sia kapo. Neniam eble, pli ol en ĉi tiuj lastaj verkoj, lia arto atingis tian Povon de sugesto, tian rafinitecon de formo. Oni povas nur melankolie revadi antaŭ tiuj pecoj de interrompita ĉefverko.
      Evidente, io tre grava haltigis la kantiston en liaj ambiciaj entreprenoj. Konante la plej ordinaran fonton de la paper-aĉetoj de Katz, mi tuj divenis, kio poste pruviĝis vera: ankaŭ Georgo Peneter forpasis el tiu ĉi mondo, kies plezurojn li tiel arte ŝatis. Tia supozo klarigis la kuniĝon de tiuj manuskriptoj: heredinte de la patro tiun de la Sekretaj Sonetoj, li gardis ĝin inter la siaj propraj — kaj nur la morto povis ilin ĵeti al fremdaj manoj...
      Kion fari kun tiu riĉaĵo? La unua ekpenso estis ĵaluze konservi por mi mem tiun unikaĵon. Kaj tuj Satano sufloris al mi, ke ĝuste la karaktero de tiuj poemoj malpermesas ilin diskonigi: "Oni ne devas", li lerte insinuis, "ŝoki la purajn animojn! Se la senmalicaj ŝercoj de Henri Baupierre tiel vundis la delikatan haŭton de Heinrick Schoenstein (ke ambaŭ nomoj proksimume tradukiĝus per Belŝtono estas evidente pura koincido!), kion do farus tiuj ĉi bruligaj versoj!" La perspektivo tristigi tiom da senmakulaj Esperantistaj koroj momente tremigis min de teruro.
      Sed baldaŭ sekvis pli kuraĝaj kaj pli noblaj pensoj. Mi ne rajtas, mi asertis al mi, humila butikisto, por eterne enkaĝigi tiajn rarajn birdojn! Mi ne rajtas rezervi al miaj solaj okuloj la ĝuon de tiei brilaj pentraĵoj, kiujn tiel zorge, tiel skrupule, tiel diligente elfaris ambaŭ Peneteroj. Mi ne rajtas senigi la tutan esperantistaron je tiaj ĉefverkoj — la arde pasia amromano de la patro (kaj mi ne povis sen profunda emocio ekpensi, ke aludite ĉe la lastaj paĝoj jam koncipiĝis tiu, kiu inde daŭrigos la patran heredaĵon!), rakontita en ĉeno da sonetoj, fidelaj al la plej severaj postuloj de la itala arto, kun nur po kvar rimoj por 14 versoj, kaj eĉ al tiu kroma skrupulo de la franca poetiko, ke la viraj versoj regule alternas kun la inaj (evidenta simbolo, mi tuj rimarkigis al mi mem, kaj ĝis nun preteratentita!) — la kapricaj am-aventuroj de la filo broditaj per orfadenoj sur la randaĵo de la verda kongrestapeto, spicitaj per la konfesoj de la virinetoj mem, kaj enkadrigitaj, kvazaŭ altara garnituro, inter tiuj parodioj kaj tiuj tradukaĵoj — por ne paroli pri la eksterordinara diverseco de la ritmoj, kvazaŭ, rezigninte rivali kun la patro sur lia tereno, li estus serĉinta alian rimedon elmontri sian talenton: eĉ ĉe la sonetoj li elektis, verŝajne en tiu sama intenco, la pli liberajn formojn, finante ekzemple ĉiun Diptikon per tiu speco de 15-versa soneto, kiun la Italoj nomas "kun vosto"... Konscience ĉion tion mi ne rajtis kaŝi pli longe de la veraj amatoroj.
      Pri la skandalo, kiun elvokus tia malkovrado, al mi venadis ankaŭ kelkaj duboj. "Ĉar, finfine", mi meditis, "tiu adoro de la ĉasteco estas ia nur kristana elpensaĵo! Mia gento, tute male, ĉiam rigardis la amon seksan kiel didevenan kaj morale laŭdindan! Ĉu ne nia Dio, la Eternulo mem, ordonis al ni `frukti kaj multiĝi'? Kaj, laŭ la eminente ĝusta komentario de la franca poeto Malherbe:

Sed 'frukti kaj multiĝi' en la lingvo de Dio Kio do estas, se ne, en homparolo, fiki?

Ĉu ne la unua kaj plej glora el niaj resoj, Davido, distingis sin per siaj amaj aventuroj kaj amoraj kapabloj? Ĉu citi Miĥal, kaj Abigail, kaj Aĥinoam, kaj la adultulinon Bat-Ŝeba? Ĉu kalkuli ĉiujn kromvirinojn? Kaj eĉ en la tempo, kiam la maljuneco senigis lin je lia vira forto, ĉu li tamen rezignis pri la tuŝado kaj manipulado de la virinaj belaĵoj? Legu do la historion de la virga Abiŝag! Cetere, kial serĉi plue? La plej piaj rabenoj volis ja, ke meze de la Sankta Skribo troviĝu tiu varmega idilio de Salomono kun la Ŝulamidino, de kiu fragmenton tradukis Peterido!"
      Tiele mi pensadis; kaj aliaj pli modernaj aŭtoritatoj leviĝis en mia memoro, por min apogi garantie, kaj unuarange tiu majstro de laika saso, Michel de Montaigne, duone samgentano mia. Rekantis en mi frazoj el lia eseo Pri Vergiliaj versoj: "Kion do faris al la homoj la genera ago, tiel natura, tiel necesa, kaj justa, ke ili ne kuraĝas paroli pri ĝi sen honto kaj ĝin elpelas el la seriozaj kaj bonsocietaj konversacioj? Ni eldiras senhezite: murdi, ŝteli, perfidi; kaj tion ni kurasus nur flustri?... Estas io komika, ke la vortoj la malplej uzataj, malplej skribataj kaj plej prisilentataj, estas ja la plej frue lernitaj kaj plej ĝenerale konataj! Nenia aso, neniaj moroj ĝin malkonas, ne pli ol panon..." Mi korektetu tamen tiun aserton per jena alia, kiu venas iom poste, ke "estas certaj aferoj, kiujn oni kaŝas, suste por ilin montri... Tiu, kiu diras ĉion, satigas min kaj senapetitigas; tiu, kiu metas ian heziton en la esprimado, faras, ke ni pensas pli, ol estas efektive... Kaj la agado kaj la Pentrado devas havi nuancon de ŝteleco."
      Cetere, kiajn senorelajn barbarojn povus ŝoki bildoj tiel artisme vortigitaj? "Mi ne scias", diris plu mia saĝulo, "kiu do povis diskordigi Pallas kaj la Muzojn je Venera kaj ilin malfavorigi kontraŭ Amoro: neniajn diinojn mi vidas, kiaj plej bone interakordiĝas kaj plej ŝuldas unuj al la aliaj. Kiu malpermesos al la Muzoj la amorajn fantaziojn, tiu ŝtelos de ili la plej belan temon de ilia parolo kaj la plej noblan materialon de ilia verkado; kaj kiu perdigos al la amoro la servon de la poezio, tiu deprenos de ĝi la plej efikajn armilojn!" Kun kia vizaĝo do grumbluloj povus riproĉi la publikigon de verko, en kiu tiel harmonie kunlaboris tiu dia ĥoro? Ĉu ili mem ne devenas de amora iniciato? Ĉu ili mem estas senseksaj same kiel sengustaj? Al kiu ili kredigos, tiuj puritanoj, ke ĉiam pure ili kondutas, pure ili sonĝas? "Mi trovas", konfesis nia aŭtoro, "mi trovas pli facila elporti kirason dum la tuta vivo, ol virgecon." Ĉu ili estas pli sasaj ol Montaigne? Aŭ simple pli hipokritaj?
      Ne puritana estis la moralo de la popolo, kiu konstruis la Akropolon, ne puritana la moralo de la gento, kiu igis el la akvo leviĝi kaj floradi la mirindaĵojn de Venecio, ne puritana la moralo de la viro, kiu sur ĉiuj scenejoj de la mondo eterne kantigas la pasion de Julieta kaj de Kleopatra, de Lorenzo same kiel de Otelo! Kaj ĉar la irado de la penso kondukis min al tiu lando, kiu poste konis la plej virulentajn formojn de tiu pesto, plaĉas al mi rediri la memorindajn admonojn de Samuel Butler, en unu el liaj Eseoj pri Vivo, Arto kaj Scienco:"Oni ne povas fari al homo pli gravan riproĉon, ol diri, ke li ne sufiĉe ŝatas la plezuron, kaj estas nenia pli granda signo de stulteco, ol opinii, ke oni povas tuj kaj senpene diri, kio nin plezurigas. Tion ekscii ne estas facile, kaj profundigi tian scion estas la plej eminenta kaj plej neglektata el ĉiuj artoj kaj branĉoj de edukado... Al tiuj, kiuj deziras tion entrepreni kaj ne tute scias, kiel procedi, mi ne havas pli bonan konsilon por doni, ol ke ili tiel same penadu super la akirado de tiu malfacila arto, kiel Pri iu ajn alia..."
      — Sed mi iom post iom alprenis tonon, kiu konvenas al predikanto, ne al spicisto. Mi revenu al miaj pesiloj. Per ili (tiuj de la spirito) mi esploris ĉiujn argumentojn kontraŭ la publikigado kaj trovis ilin malpezaj. Tial mi decidis uzurpi la honoran rolon de editoro. Ne interesus vin, kiel mi sukcesis, kaj post kiaj klopodoj. Sciu nur, ke la ĉi-poste presita teksto estas severe konforma al la manuskriptoj de la du aŭtoroj: tielan zorgon meritis verko, kiun nur supraĵaj spiritoj jusos frivola, sed kiu prezentas efektive seriozan provon remeti en lumon parton fundamentan kaj tro longe ignoratan de la homa vivo; verko cetere, pro kiu ni ĉiuj restas ŝuldantoj al tiu dinastieto da iniciatoroj, kies genion kaj bonfaron Fatalo rekompencis per tro frua kaj obskura morto.
      Kaj nu, kuraĝe antaŭen! Se vi pacience eltenos, kiel deklaris nia Majstro, vin benos la nepoj (pro sia koncipiteco, evidente!) kaj ankaŭ la bona Dio, kiu kreis Evan por Adamo, kaj por ambaŭ la Teran Paradizon!

Arieh ben Guni