Előszó

Antaŭparolo

Az olvasó az európai alkotmány létrehozásáról szóló szerződés (alkotmányszerződés) 2004. október 29-én, Rómában aláírt, végleges szövegének magyar-eszperantó nyelvű fordítását tartja kezében.La leganto tenas en siaj manoj la hungaran-esperantan tradukon de la definitiva teksto de la traktato pri estigo de eŭropa konstitucio (konstitucia traktato), subskribita en Romo, la 29-an de oktobro 2004.
E sorok írásakor az Európai Uniónak 20 hivatalos nyelve és gyakorlatilag 3 munkanyelve van. A három munkanyelv (az angol, a francia és a német) közül egyre inkább az angol nyelv válik az egyetlen munkanyelvvé, ami azt jelenti, hogy az Unió minden, más nyelve (ellentétben az alkotmányszerződés alapelveivel) fokozatosan másodosztályú szerepet kap.Kiam oni verkas ĉi tiujn liniojn, la Eŭropa Unio havas 20 oficialajn kaj praktike 3 laborajn lingvojn. El la tri laborlingvoj (la angla, la franca kaj la germana) pli kaj pli klare la lingvo angla fariĝas la sola laborlingvo, kaj tio signifas, ke ĉiu alia lingvo de la Unio (kontraste al la bazaj principoj de la konstitucia traktato) laŭgrade ricevas rolon duaklasan.
Az angol nyelv privilegizált szerepe világosan mutatja, hogy az Európai Uniónak jelenleg nincsen olyan, minden nemzet számára elfogadható hídnyelve, amely lehetővé tenné a nyelvi egyenjogúságot, amely minden uniós polgár számára könnyen, rövid idő alatt, gazdaságosan megtanulható, s amely ily módon biztosítaná, hogy a kisebb nyelvek is megőrizhetik jelentőségüket. A nemzeti nyelvek csak egy olyan hídnyelv általános alkalmazása mellett maradhatnak fenn tartósan, amely mögött nem áll katonai, gazdasági, politikai hatalom. A Római Birodalom terjeszkedése valósággal kipusztította az eredeti, európai nyelvek jelentős részét. A latin nyelv (amelyből az évszázadok során kialakultak az újlatin nyelvek) a középkorban átmenetileg biztosított bizonyos, nyelvi egyenjogúságot a vallási, kulturális és tudományos életben.La privilegiita rolo de la angla lingvo klare montras, ke aktuale la Eŭropa Unio ne havas tian, por ĉiuj nacioj akcepteblan pontolingvon, kiu ebligus la lingvan egalrajtecon, kiu estus por ĉiuj uniaj civitanoj facile, dum mallonga tempo kaj ekonomie ellernebla, kaj kiu ĉi-maniere certigus, ke ankaŭ la pli malgrandaj lingvoj povas gardi sian signifon. La naciaj lingvoj povas daŭre konserviĝi nur per ĝenerala aplikado de tia pontolingvo, malantaŭ kiu ne staras armea, ekonomia kaj politika potencoj. La ekspansio de la Romia Imperio kvazaŭ neniigis signifan parton de la originaj eŭropaj lingvoj. La latina lingvo (el kiu dum jarcentoj elformiĝis la novlatinaj lingvoj) en la mezepoko provizore garantiis certan, lingvan egalrajtecon en la religia, kultura kaj scienca vivoj.
Napjainkban az UNESCO három nyelv használatát ajánlja minden ember számára. Ezek az anyanyelv (amely lehet bármely kis nemzetiség nyelve), a helyi kapcsolatok nyelve (ez általában a nemzeti nyelv) és a nemzetközi nyelv. A népek közötti nyelv szerepére az optimális hídnyelv a nemzetközi, tervezett nyelv, az eszperantó.En nia tempo UNESKO rekomendas la uzadon de tri lingvoj por ĉiu homo. Tiuj ĉi lingvoj estas la gepatra lingvo (kiu povas esti la lingvo de iu ajn malgranda nacia minoritato), la loka kontaktlingvo (ĝenerale la nacia lingvo) kaj la internacia lingvo. Por la rolo de interetna lingvo la optimuma pontolingvo estas la internacia planlingvo Esperanto.
"Bármelyik nemzeti nyelv ilyen célú használata igazságtalan, sok emberi szenvedést és anyagi veszteséget okoz a tanulóknak, hosszú távon pedig a nyelvek és a kultúrák eltűnéséhez vezet." (Renato Corsetti)"La uzo de kiu ajn nacia lingvo estas maljusta, kaŭzas homajn suferojn kaj kaŭzas perdon de mono flanke de la lernantaj socioj kaj en la longa daŭro perdon de lingvoj kaj de kulturoj." (Renato Corsetti)
A nyelvek egyenjogúságát és megmaradását csak az biztosítaná, ha az Európai Unió egy semleges, könnyen megtanulható, fokozatosan bevezethető hídnyelvet fogadna el népei közötti, közvetítő nyelvként.La egalrajtecon kaj konserviĝon de la lingvoj povus garantii nur, se la Eŭropa Unio akceptus neŭtralan, facile ellerneblan, laŭgrade enkondukeblan pontolingvon, kiel peran lingvon inter siaj popoloj.
A gazdag irodalommal és 120-éves múlttal rendelkező eszperantó nyelv az elterjedt, nagy, nemzeti nyelvek megtanulásához szükséges idő egytizede alatt elsajátítható, és így a nyelvtanulás költségei is ugyanilyen arányban csökkenthetők. Az eszperantó tanulása során a gyermekek megtanulnak nyelvet tanulni; sikerélményük van, így jóval könnyebben sajátítanak el további nyelveket. A megtakarított pénzt és időt egyéb készségek fejlesztésére lehet fordítani. Fokozódhatna az Európai Unió népeinek versenyképessége.La lingvo Esperanto, posedanta riĉan literaturon kaj 120-jaran pasintecon, estas alproprigebla dum dekono da tempo bezonata por la ellernado de la disvastiĝintaj grandaj naciaj lingvoj, kaj tiel ankaŭ la kostoj de lingvolernado estas redukteblaj samproporcie. Lernante Esperanton, la infanoj samtempe lernas manieron lerni lingvon; ili spertas sukcestravivaĵon, tiel ili multe pli facile povas alproprigi pluajn lingvojn. La ŝparitaj mono kaj tempo estas uzeblaj por evoluigo de aliaj kapabloj. La konkurenckapablo de popoloj de la Eŭropa Unio povus plifortiĝi.
A közös hídnyelv hozzájárulhat az európai tudat, valódi európai közösség kialakulásához.La komuna pontolingvo povus kontribui al elformiĝo de eŭropa konscio, reala eŭropa komunumo.
Javasoljuk, hogy:Ni proponas, ke:
– Az Európai Unió fogadja el az eszperantót (különleges, nemzetközi státusban), mint hivatalos nyelveinek egyikét.– La Eŭropa Unio alprenu Esperanton (en speciala, internacia statuso), kiel unu el siaj oficialaj lingvoj.
– Az Európai Unió javasolja tagállamainak a nyelvtanulási készség fejlesztésére az eszperantó nyelv tanításának első, idegen nyelvként való bevezetését az általános iskolákban.– La Eŭropa Unio sugestu al siaj membroŝtatoj enkondukon de la instruado de Esperanto, kiel unua fremda lingvo en la bazgradaj lernejoj, por evoluigi la kapablon al lingvolernado.
Ilyen módon az Európai Unió történelmi tettet hajtana végre, és egy emberöltőn belül minden polgára tolmács nélkül, és saját nyelvét is megőrizve tudna beszélni egymással.Tiamaniere la Eŭropa Unio realigus historian agon, kaj ene de la tempo de unu generacio ĉiuj ĝiaj civitanoj povus paroli unu kun la alia, sen interpretisto, konservante samtempe siajn lingvojn.
Az alkotmányszerződés eszperantó nyelvű fordításával szeretnénk informálni Európa és az egész világ eszperantóul beszélő polgárait a most bővülő Európai Unió értékeiről, céljairól és működéséről, továbbá bemutatni az Európai Unió és saját, nemzeti parlamentünk döntéshozóinak az eszperantó nyelv alkalmazásának előnyeit, lehetőségeit.Per la esperantlingva traduko de la konstitucia traktato ni volus informi la Esperanto-parolantajn civitanojn de Eŭropo kaj de la tuta mondo pri la valoroj, celoj kaj funkciado de la nun ampleksiĝanta Eŭropa Unio, krome prezenti al la decidofarantoj de la Eŭropa Unio kaj al tiuj de nia propra nacia parlamento la avantaĝojn kaj eblecojn de aplikado de la lingvo Esperanto.
A nemzetközi hídnyelv szókincse lehetővé teszi, hogy azok is, akik sohasem foglalkoztak az eszperantóval, első látásra a szöveg jelentős részét megértik. A magyar és az eszperantó szöveg bekezdésenként, párhuzamosan látható. A magyar szöveg a Miniszterelnöki Hivatal és az Igazságügyi Minisztérium közös kiadványaként 2004 decemberében, az Európai Füzetek különszámában megjelent "Szerződés európai alkotmány létrehozásáról" című kötet alapján készült.La vorttrezoro de la internacia pontolingvo ebligas, ke ankaŭ tiuj, kiuj neniam okupiĝis pri Esperanto, je unua rigardo povas kompreni signifan parton de la teksto. La hungara kaj la esperanta tekstoj estas de alineo al alineo paralele videblaj. La hungara teksto pretiĝis surbaze de la volumo kun titolo "Traktato pri estigo de eŭropa konstitucio" aperinta en la ekstra numero de la Eŭropaj Kajeroj, en decembro de 2004, kiel komuna eldonaĵo de la Ĉefministra Oficejo kaj de la Ministerio pri Justico.
Az eszperantó fordítás elkészítésében és lektorálásában Dr. Renato Corsetti, Csiszár Pálma, Dr. Dudich Endre, Ertl István, Dr. Farkas Julianna, Dafydd ap Fergus, Dr. Haszpra Ottó, Hegedűs Imre, Horváth Sándor, Mészáros István, Dr. Molnár Lajos, Molnár László, Dr. Seán Ó Riain, Thierry Salomon, Sárközi János, Tihanyi Péter és Dr. Wacha Balázs vettek részt.En la efektivigo kaj reviziado de la esperanta traduko partoprenis D-ro Renato Corsetti, Pálma Csiszár, D-ro Endre Dudich, István Ertl, D-rino Julianna Farkas, Dafydd ap Fergus, D-ro Ottó Haszpra, Imre Hegedűs, Sándor Horváth, István Mészáros, D-ro Lajos Molnár, László Molnár, D-ro Seán Ó Riain, Thierry Salomon, János Sárközi, Péter Tihanyi kaj D-ro Balázs Wacha.
A fordítói munka során az eszperantó nyelvű szöveget az angol, francia, német, olasz és spanyol szöveggel is összehasonlítottuk. Így szeretnénk segítséget nyújtani más, párhuzamos, nemzeti-nyelvű és eszperantó nyelvű kiadások elkészítéséhez.Tradukante ni komparis la esperantlingvan version ankaŭ kun la angla, franca, germana, itala kaj hispana tekstoj. Tiel ni volus doni helpon al realigo de ceteraj, paralelaj, nacilingvaj kaj esperantaj eldonoj.
Önzetlen munkájukért köszönet illeti a munkatársakat, a kiadót, a nyomdát és különösen Mészáros Istvánt, aki a magyar és az eszperantó szöveget számítógéppel összerendezte.Pro siaj malegoismaj laboroj meritas dankon la kunlaborintoj, la eldonejo, la presejo kaj precipe Stefano Mészáros, kiu perkomputile kunordigis la hungaran kaj esperantan tekstojn.
Fordítói munkacsoportunk már az alkotmányszerződés részletes fejezeteit tartalmazó, második kötet előkészítésén dolgozik.Nia tradukista laborgrupo estas pretiganta la duan volumon kun detalaj ĉapitroj de la konstitucia traktato.
Kérjük a kedves olvasót, fogadja szeretettel és lapozza haszonnal munkánkat.Ni petas la karan leganton, akceptu bonvole kaj foliumu utile nian laboron.
Budapest, 2005 március 15-énBudapeŝto, la 15-an de marto, 2005
Dr. Molnár Lajos
szerkesztő
D-ro Ludoviko Molnár
redaktanto